معرفی قطب
گاومیش، دامی اهلی و خاص مناطق روستائی، وفادار و مهربان، دارای قدمت و تاریخ طولانی پرورش، در حال حاضر نیز در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد. ضمن اینکه برای تولید گوشت، شاخ، پوست، و نیز شیر با ارزش غذائی فراوان و در نهایت فراوری خامه، کره، ماست و انواع پنیر پرورش داده میشود، به عنوان نیروی کار نیز استفاده میشود. گاومیش آسیایی به دو زیرگونه شامل گاومیش رودخانهای ( River buffalo) و گاومیش باتلاقی ( Swamp buffalo) تقسیم میشوند که از نظر مورفولوژی، ژنتیکی و نیز نوع بهرهبرداری با یکدیگر تفاوت دارند. در حال حاضر حدود 168 میلیون رأس گاومیش در جهان وجود دارند که از این تعداد 4/160 میلیون رأس یعنی 48/95 درصد از کل جمعیت در قاره آسیا 7/3 میلیون در قاره افریقا که تقریبا تمام این تعداد (24/2 % از کل جمعیت) در کشور مصر، 3/3 میلیون ( 96/1 %) در آمریکای جنوبی،40000 رأس در استرالیا (24/0%) و 5/0 میلیون معادل 35/0 % در اروپا زیست میکنند. به عقیده کارشناسان فائو (FAO)، گاومیشهای ایران در ردیف بهترین توده گاومیشهای آسیا است. گاومیش در ایران در سه اقلیم متفاوت، مرتفع سردسیر شامل استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل و اقلیم معتدل پست و مرطوب مدیترانهای شامل کناره دریای خزر، یعنی استانهای گیلان، مازندران و گلستان و اقلیم پست جلگهای گرم شامل استان خوزستان و قسمتی از لرستان زیست میکند. تعداد 132 هزار رأس گاومیش در آذربایجان شرقی، 5/124 هزار رأس در اردبیل و 5/117 هزار رأس در استان خوزستان پرورش داده میشوند (2). تولید شیر در گاومیشهای مناطق مختلف ایران با همدیگر متفاوت است بطوریکه تعداد روزهای شیردهی و مقدار شیر ( کیلوگرم در سالی) در گاومیشهای خوزستانی به ترتیب 240 روز و 1900 کیلوگرم و گاومیشهای آذری 220 روز و 1400 کیلو گرم است. گاومیش دامی است که بهتر از گاو میتواند علوفه خشبی کم ارزش را بخورد و پس از هضم و جذب تبدیل به شیر و گوشت کند. بر اساس گزارشهای تحقیقاتی، قدرت هضم گاومیش در فیبر خام 5 درصد بیشتر از گاوهای شیری پرتولید و نیز بهرهوری این دام از انرژی متابولیسم در جهت تولید شیر 5-4 درصد بیشتر از گاو است. گاومیش داران خرد با دامهایشان را با توجه به امکانات محیطی عمدتا با استفاده از مراتع دارای بوته و ساقههای بازمانده و بالاخره علوفه خانواده گرامینه تغذیه میکنند و تعداد زیادی از آنها نیز خوراک دامهایشان را از طریق چرخاندن دامها در حاشیه منابع آب از قبیل نهرهای بزرگ و کوچک، رودخانهها، استخرها، دریاچه و نیزارها تامین میکنند. ضمن اینکه علاوه بر استفاده از منابع غذایی موجود در منابع آبی از محصولات جنبی مانند پوشه و تفاله مرکبات و ضایعات نیشکر و غیره در تغذیه گاومیشها استفاده میشود. از مهمترین مشکلات پیش روی این دام کاهش تاسف برانگیز جمعیت آن می باشد بطوریکه در سال 1930 میلادی، حدود 000/500/1 رأس گاومیش در ایران وجود داشته لیکن تا سال 1995 این تعداد به 000/500 رأس کاهش پیدا کرد.گرچه بعضی از دلایل اصلی برای این کاهش جمعیت به احتمال زیاد توسعه صنعتی شدن کشاورزی، افزایش تقاضا برای گوشت گاومیش، عدم جایگزین کردن دامهای کشتار شده و تغییر سامانههای کشاورزی و الگوی درآمد نام برده شده است ولی مرگ و میر ناشی از بیماریها، کمبودهای تغذیه ای،اختلالات تولید مثلی و عدم تولید گوسالهها و غیره را میتوان به عنوان دلایل دیگر این کاهش جمعیت نام برد. با توجه به این واقعییت که این واقعیت که امروزه گاومیش می تواند به عنوان یکی از منابع ژنتیک دامی از جایگاه ویژهای در تولید شیر و گوشت برخوردار باشد و از طرف دیگر به دلیل جمعیت قابل توجه گاومیش در استان خوزستان که بالغ بر یک چهارم جمعیت گاو میباشد. نقش این حیوان را در تولید فرآوردههای دامی برجسته مینماید. به همین دلیل قطب بیماریهای گاومیش با این انگیزه تشکیل میگردد تا با ارائه برنامه ها برای یک دوره 5 ساله اول، بیشتر در جهت شناسایی مشکلات مبتلا به این دام گام بر داشته و در سالهای بعد بیشتر بر روی ارائه راهکارهای مناسب در جهت رفع آنها اقدام نماید. امید و تلاش جدی بر این است تا با پیش بردن برنامه های فوق بر شکوفایی و غنای هر چه بیشتر صنعت پرورش گاومیش دراستان خوزستان و ایران جامه عمل بپوشاند